Hipnoza

Hipnoza jest potężnym narzędziem terapeutycznym, stosowanym w medycynie od prawie dwustu lat.  Pełna historia stosowania transów hipnotycznych sięga dużo dalej, aż do szamanów ludów pierwotnych. Natomiast współczesna historia tej metody zaczyna się w roku 1841 od szkockiego lekarza, Jamesa Braida.

Przeciętnej osobie, hipnoza kojarzy się z odzianym na czarno, tajemniczym dżentelmenem, machającym zegarkiem na łańcuszku przed oczyma podatnej na wszelkie sugestie i polecenia 'ofiary’, albo przez dalekowschodnim guru, którego samo spojrzenie paraliżuje wszystkich wokół niego i czyni z nich bezwolne marionetki. W rzeczywistości hipnoza nie ma wiele wspólnego z tym obrazem.Czym więc jest hipnoza w rzeczywistości? Jest to stan tak zwanej dysocjacji – odcięcia uwagi od rzeczy, które normalnie zaprzątają nasze myśli i skupienia ich na innym obszarze, zwykle sugerowanym przez hipnotyzera. Dysocjacja jest naturalnym procesem, który zachodzi w życiu każdego z nas wiele razy w ciągu każdego dnia. Hipnoza umożliwia po prostu skuteczniejsze wykorzystanie tego procesu i odpowiednie pokierowanie naszą uwagą podczas przebywania w tym stanie. Najczęściej wejście w ten stan połączone jest z znaczącą relaksacją ciała, co może nieść ze sobą dodatkowe korzyści.

Dylemat podświadomości

Popularnym podejściem u wielu hipnotyzerów jest założenie istnienia czegoś zwanego podświadomością – procesu zachodzącego w naszej głowie na który można swobodnie wpływać przy użyciu hipnozy. Prywatnie nie jestem przekonany czy coś takiego jak podświadomość istnieje.

Owszem, w naszym mózgu cały czas zachodzi wiele procesów, których nie jesteśmy w danym momencie świadomi. W tym rozumieniu są one pod-świadome, są poniżej naszego progu świadomości. Do niektórych z nich, takich jak ustalanie tempa bicia naszego serca, nie jesteśmy wręcz w stanie dotrzeć, albo możemy do nich dotrzeć dopiero po latach odpowiednich ćwiczeń. Natomiast nie ma czegoś takiego jak jedna podświadomość, jakiś byt siedzący w naszej głowie i sterujący nami.

Zamiast tego, według współczesnej neurologii, mamy po prostu szereg niezależnych, luźno powiązanych ze sobą procesów. Do niektórych z tych procesów jesteśmy w stanie dotrzeć i wpłynąć na nie przy użyciu hipnozy lub innych metod zmiany.
Oznacza to jednak, że nie ma możliwości po prostu zahipnotyzować kogoś i go zmienić, bez jego udziału. Hipnotyzer może pomóc klientowi sięgnąć i wpłynąć na system, do którego ten normalnie nie ma dostępu, ale to klient jest tym, który kontroluje swoje życie i to on dokonuje zmiany. Hipnotyzer jedynie oczyszcza dla niego drogę. Dlatego hipnoza może pomóc Ci w osiągnięciu celu, który chcesz uzyskać, ale nie uzyska go za Ciebie.

• Najbardziej podstawową funkcją hipnozy jest relaksacja i poprawa samopoczucia osoby przebywającej w transie. Dla wielu osób, doświadczających długotrwałego, znaczącego stresu np. w pracy, już samo to może stanowić ogromną korzyść.
• Hipnoza ułatwia zmianę zachowań i nawyków, które przeszkadzają ludziom w codziennym funkcjonowaniu.
• Umożliwia ona również uzyskanie większego wglądu w siebie i lepsze zrozumienie motywów swojego działania.
  Wykazane zostały korzyści płynące z hipnozy jako terapii komplementarnej do różnych kwestii  medycznych, m.in. odnośnie astmy i alergii, kontroli bólu (w tym bólu migrenowego) oraz schorzeń psychosomatycznych. Hipnoza była również stosowana jako wsparcie m.in. przy terapii przeciwnowotworowej czy w wypadku porodów. Należy tutaj podkreślić, że hipnoza sama z siebie nie umożliwia wyleczenia raka, może natomiast uczynić tradycyjne terapie medyczne dużo bardziej znośnymi dla poddanych im pacjentów (np. zmniejszenie dyskomfortu i nudności przy chemoterapii).
• Istnieją pojedyncze doniesienia hipnotyzerów o wykorzystywaniu hipnozy do prac kosmetycznych, takich jak wygładzanie zmarszczek czy powiększanie obwodu biustu. Brakuje jednak naukowego potwierdzenia tych doniesień.
• Stan hipnozy ułatwia tworzenie różnego rodzaju wyobrażeń, co może mieć praktyczne zastosowanie przy pracy terapeutycznej, umożliwiając m.in. skuteczne odgrywanie terapeutycznych scenek w wyobraźni (tzw. acting out).
• Hipnoza daje osobie zahipnotyzowanej dostęp do zasobów i umiejętności, które kiedyś posiadała, a z których przestała korzystać, umożliwiając przeniesienie ich do współczesnego życia.
• Hipnoza pozwala na uzyskanie zjawisk w rodzaju tzw. 'hipnotycznych stanów narkotycznych’ – uzyskiwania efektów jak po przyjęciu substancji psychoaktywnych bez faktycznego ich przyjmowania. Zastosowanie tej metody – zarówno w pracy z uzależnieniami jak i w celu umożliwienia legalnej i bezpiecznej rozrywki – wydaje się być oczywiste.

Powyższe zastosowania stanowią jedynie pobieżny przegląd ogromnego potencjału jaki daje profesjonalnie zastosowana hipnoza w zmianie osobistej, pracy ze zdrowiem, pozbywaniu się ograniczających problemów i poprawianiu jakości życia. Prawdziwe możliwości tej technologii wciąż nie zostały jeszcze poznane i z każdym rokiem odkrywane są kolejne metody pracy, skutecznego i szybkiego wprowadzania w głęboki trans, wykorzystania codziennych stanów hipnotycznych, w jakie wchodzą ludzie m.in. podczas jazdy windą oraz nowe, niezwykłe zastosowania hipnozy w pracy, rozwoju i zabawie.

Potencjalne zagrożenia i efekty uboczne hipnozy opisane są w oddzielnym artkule.

Hipnoza jako główne narzędzie pracy wymaga zwykle przynajmniej kilkukrotnego powtórzenia sesji (podczas kolejnego spotkania z hipnotyzerem, albo poprzez odsłuchanie nagrania z pierwotnej sesji). Jest natomiast bardzo skutecznym narzędziem wspierającym inne metody szybkiej zmiany. Z tego powodu w swojej praktyce rzadko stosuje pełne sesje hipnotyczne, a częściej używam tej metody właśnie jako wzmocnienia dla innych technologii.

Abbot, N. C., Stead, L.F., White, A. R., Barnes, J. (1998) Hypnotherapy for smoking cessation. W: Baza Danych Cochrane Database of Systematic Reviews, 2. (Hipnoza i rzucanie palenia)

Maher-Loughnan, G.P. (1970). Hypnosis and AutoHypnosis for the Treatment of Asthma. International Journal of Clinical and Experimental Hypnosis, (18), 1- 14. (Hipnoza w redukcji objawów astmy)

Nolan, R.P., Spanos, N.P. (1987). Hypnotic Analgesia and Stress Inoculation: A Critical Reexamination of Miller and Bowers. Psychological Reports, (61), 95- 102. (Hipnoza w redukcji stresu oraz stosowana w celach przeciwbólowych)

Omer, H. (1987). A Hypnotic Relaxation Technique for the Treatment of Premature Labor. American Journal of Clinical Hypnosis, (29), 206-213. (Hipnoza jako pomoc przy przedwczesnym porodzie)

Shepovalnikov, A. N., Tsitseroshin, M. N., Rozhokov, V.P., Galperina, E. I., Zaitseva, L.G., Shepovalnikov, R. A, (2005) Interregional cortical interactions at different stages of natura sleep and the hypnotic state: EEG evidence. Human Physiology, 31(2), 150-163  (Hipnoza jako stan umysłu wyraźnie odmienny niż sen)

Whorwell, P.J., Prior, A., Faragher, E.B. (1984). Controlled trial of hypnotherapy in the treatment of severe refractory irritable-bowel syndrome. Lancet, 1(2), 1232-1234. (Hipnoza jako metoda pracy z zespołem jelita drażliwego)

Zeltzer, L., LeBaron, S., Zeltzer, P.M. (1984). The effectiveness of behavioral intervention for reduction of nausea and vomiting in children and adolescents receiving chemotherapy. Journal of Clinical Oncology, (2), 683-690.  (Hipnoza jako wsparcie terapii przeciwnowotworowej)